در این مقاله به برسی انواع سیستم های کشت هیدروپونیک می پردازیم .

کشت هیدروپونیک به کلیه روش های گفته میشود که در آن گیاه در محیطی غیر از خاک  رشد میکند .

علت اصلی تولید گیاهان به روش هیدروپونیک :

1- افزایش تولید در واحد سطح ، در این روش کشت هیدروپونیک امکان کشت گیاه به صورت طبقاتی و فشره امکان پذیر میباشد

2- کاهش بیماری های ناشی از باکتری ها و آفات موجود درخاک

3- تسریع در فرایند رشد به دلیل استفاده مدوام از مواد غذایی در مراحل رشد گیاه

4- تسلط کامل بر مراحل رشد گیاه و ایجاد تغییرات روی گیاه

5-جلوگیری از فرایند های شیمیایی مربوط به خاک که باعث تغییرات در مواد غذایی میشود (خاک به دلیل آفر بودن به صورت خودکار با مواد شیمیای موجود در کود هایی شیمیایی واکنش نشان میدهد و باعث از بین رفتن اثر آنها میشود )

6- کنترل کامل بر ph (اسیدی یا قلیلایی بودن) و EC  (میزان شوری )محیط رشد گیاه

7- امکان تلفیق روش آبیاری مثلا در روش آکواپونیک گیاه به صورت همزیست با ماهی و بدون نیاز به کود رشد میکند.

انواع روش های آبیاری هیدروپونیک :

1-کشت هیدروپونیک به روش آب عمیق DWC (Deep Water Culture)

آبیاری هیدروپونیک به روش dwc یکی از بهترین و کارامدترین روش های کشت هیدروپونیک میباشد . در روش کشت عمیق همنطور که از نام آن مشخص است تمامی ریشه گیاه به طور مدام در داخل محلول آب و مواد غذایی قرار میگیرد . در این روش ابتدا باید قلمه یا گیاه در گلدان یا سینی نشا ریشه دار شود و در ادامه داخل بستر dwc قرار گیرد البته برای ریشه دار کردن قلمه از همان ابتدا میتوان قلمه را مستقیم داخل گلدان یا بستر dwc قرار داد . بستر های کشت هیدروپونیک DWC  با توجه به فضا و مساحت کار متفاوت میباشند ولی کلیت کار و نحوه عملکرد یکسانی دارند.

کشت هیدروپونیک dwc در محیط بزرگ گلخانه ای:

در این شرایط از گلدان‌هایی مشبک قرار گرفته در حفره صفحات  آکاستیو (یونولیت)  استفاده میشود . این صفحات به صورت شناور روی سطح  استخر هایی با عمق کم و پر آب قرار داده می‌شوند که مانند یک قایق مسطح روی آب شناور میشوند. داخل گلدان ها توسط خاک لیکا یا پشم سنگ پر میشود و گیاه وسط گلدان قرار میگیرد. ریشه های گیاه از سوراخ های گلدان بیرون زده و در تماس مستقیم با آب استخر میباشند . ریشه‌ها مستقیماً در محلول مواد مغذی به حالت معلق درمی‌آیند که با استفاده از پمپ های هوا و سنگ هوا در این استخر ها  اکسیژن‌‌گیری ریشه ها بسیار خوب خواهد بود.

در سیستم کشت هیدروپونیک DWC با توجه به اینکه ریشه به طور مداوم در تماس با محلول آب و مواد مغذی غنی از اکسیژن قرار دارد، رشد گیاهان به‌صورتی بسیار سریع و پرانرژی میباشد . سیستم کشت هیدروپونیک به روش DWC  سیستمی ساده و ایمن است و حتی در صورت بروز قطعی برق  و کارنکردن موقت و چند ساعتی پمپ های هوا ، هیچ اتفاقی برای گیاهان نمی‌افتد. با توجه به بزرگ‌بودن مخزن آب، می‌توانید سیستم را برای چند روز بدون هیچ‌گونه نگرانی در رابطه با آن به حال خود رها کنید.

سطل کشت هیدروپونیک DWC گلدانی :

سطل های کشت هیدروپونیک DWC به صورت تکی و به صورت شبکه ای ( اتصال سری سطل های dwc ) استفاده میشوند. در روش کشت در سطل های dwc کشت مستغرق گیاه از سطل مخصوص با رنگ تیره یا مات استفاده میشود که روی درب گلدان یک یا چند حفره مخصوص گلدان سبدی تعبیه شده است.

سطل هیدروپونیک dwc یک واحدی :

در این روش تنها یک سطل معمولا 12 الی 20 لیتری استفاده میشود روی بدنه سطل شاخص سطل آب نصب میشود . روی درب  این سطل یک یا چند عدد گلدان هیدروپونیک نصب میشود .برای  سطل هیدروپونیک dwc  یک عدد پمپ هوا و یک عدد سنگ هوا استفاده میشود . در این روش روی بدنه سطل یک عدد شیر تخلیه آب به منظور تعویض، سرویس و تخلیه آب آضافی نصب شده است .داخل گلدان های سبدی خاک لیکا یا پشم سنگ پر میشود و گیاه ریشه دار یا قلمه وسط این بستر قرار میگیرد . در این روش پمپ هوا معمولا مدام کار میکند و همچنین میتوان  برای افزایش طول عمر پمپ هوا توسط تایمر برای هر یک ساعت روشنی پمپ یک ربع خاموشی در نظر گرفت.

سطل های هیدروپونیک DWC چند واحدی:

در این روش کلیه سطل ها مشابه حالت تک واحدی میباشند با این تفاوت که به منظور کنترل سطح آب و یکسان سازی سطح آب و میزان مواد غذایی یک عدد سطل مادر به صورت سری به همه ی سطل های کشت هیدروپونیک DWC  متصل میشود و آب و مواد غذایی فقط داخل سطل مادر ریخته میشود. در این روش تنها یک شاخص برای کنترل سطح آب روی سطل مادر DWC نصب میشود . سطل مادر توسط شلنگ به تک تک سطل ها متصل میشود . شیر تخلیه آب روی تک تک سطل ها یا فقط سطل مادر نصب میشود . با ریختن آب و مواد غذایی به سطل مادر آب به صورت کاملا مساوی و هم سطح به سطل های هیدروپونیک تقسیم میشود. دقت شود در ایین روش تمامی سطل باید روی یک سطح تراس و صاف نصب شوند .

در روش سطل های DWC هیدروپونیک مستغرق برای تغذیه گیاه میتوان به دو روش عمل کرد .

1- استفاده از محلول تغذیه رشد گیاه dwc که مستقیم داخل سطل ریخته میشود

2- استفاده از ماهی ها و سایز آبزیان داخل سطل DWC  که در این روش نیازی به هیچ کودی نمیباشد و گیاه مستقیما از کود تولید شده توسط ماهی یا سایر آبزیان استفاده میکند . در این روش نوع ماهی انتخابی مهم میباشد و معمولا ماهی از بقایای ریشه گیاه استفاده میکنم و نوعی همزیستی رخ میدهد این روش اصطلاحا آکواپونیک (aqua hydroponic) نامیده میشود.

خرید لوازم کشت هیدروپونیک به روش DWC تک سطلی کلیک کنید

---

2-کشت هیدروپونیک آکواپونیک (Aquaponics) پرورش همزمان گیاه و ماهی

به پرورش همزمان گیاه به روش هیدروپونیک و ماهی به عنوان تولید کود مورد نیاز گیاه اصطلاحا آکواپونیک گفته میشود. در این روش گیاه از فضولات ماهی ها به عنوان کود کاملا ارگانیک استفاده میکنند. سیستم آبیاری در این روش کاملا بسته میباشد یعنی آب حاوی مواد مغذی گیاه ( کود ماهی ) توسط پمپ برای آبیاری هیدروپونیک گیاهان استفاده میشود و آب پس از عبور از ریشه ها و بستر کشت گیاه به صورت فیلتر طبیعی یا مصنوعی دوباره به مخزن پرورش ماهی برمی گردد.

به طور کلی سیستم هیدروپونیک آکواپونیک یک سیستم تلفیقی زیستی ارگانیگ می­باشد که از دو جزء اصلی تشکیل شده است :

الف –  سیستم پرورش آبزیان شامل ماهی و سایر محیط­ های حیوانات آبزی.

ب – سیستم هیدروپونیک شامل رشد انواع گیاهان ( بخش هیدروپونیک میتواند ترکیبی از انواع روش های هیدروپونیک باشد )

دقت شود هر یک از این دو جزء میتوانند به روش های مختفلی مدیریت شوند به عنوان مثال جزء هیدروپونیک در آکواپونیک میتواند به شکل آبیاری هیدروپونیک به روش قطره ای هیدروپونیک ، dwc ، آبیاری توسط نخ مکنده، هیدروپونیک با سطح شیبدار ، روش آکواپونیک و هیدروپونیک به روش جریان عمیق باسد. نمونه از تصاویر آبیاری آکواپونیک تلفیقی در زیر آمده است.

تصویر اول: آبیاری آکواپونیک به روش تلفیقی پرورش ماهی و کشت هیدروپونیک داخل لوله شیبدار با گردش مداوم آب NFT  به این سیستم آکواپونیک Nftaquaponic گفته میشود.

تصویر دوم: آبیاری آکواپونیک به روش کشت همزمان گیاه به روش DWC و  پرورش ماهی که به این سیستم آکواپونیک DWCaquaponic گفته میشود.

 

تصویر دوم: آبیاری آکواپونیک به صورت کشت  گیاه به روش آبیاری هیدورپونیک قطره چکان دار drip irrigation hydroponic و  پرورش  همزمان ماهی که به این سیستم آکواپونیک drip irrigation aquaponic گفته میشود.

همچنین میتوان از سایر روش های کشت هیدروپونیک به صورت تلفیقی با پروش ماهی استفاده کرد .

سیستم کشت آکوآپونیک (Aquaponic) یک سیستم بیولوژیکی است که در آن پرورش ماهی به صورت یک اکوسیستم چرخشی با هیدروپونیک که در آن سبزی، صیفی یا گل کاشته شده است؛ پیشرفت های اخیر پژوهشگران و تولیدکنندگان، سیستم آکوآپونیک را به عنوان مدلی، در آورده که برای تولید پایدار موفق بوده است.به طور کلی به دلیل عدم هیچ گونه مواد غذایی و کود جانبی در سیستم آکواپونیک میتوان آن را کامل ترین و بهترین روش برای کشاورزی مدرن و توسعه پایدار کشاورزی معرفی کرد . البته این روش نیازمند مهارت و کنترل بیشتری نسبت به سایر روش های هیدروپونیک دارد.

برای مشاهده سایر روش های آبیاری هیدروپونیک کلیک کنید

کلیک کنید